سلامت معنوی و سبک زندگی

[فلاحتداری]

spirituality_1024x768.jpg

يكي از تاثيرات مهم معنويت در زندگي، ارتقاء سلامت است. بي ترديد همه مي پذيريم كه حفظ سلامت مستلزم تغذيه مناسب، ورزش، استراحت كافي و پرهيز از عادات غلط مانند سيگار كشيدن است، اما باورهاي ما نيز بر سلامت و طول عمرمان تاثير مي‌گذارد. مطالعات نشان داده اند كه گرايشات معنوي قوي و نگرش مثبت موجب ارتقاي سلامت مي‌شود و بيماراني كه گرايش‌هاي معنوي قوي دارند به بهبود خود از بسياري بيماري‌هاي مزمن مانند فشار خون بالا، بيماري قلبي و بهبودي پس از جراحي كمك مي‌كنند.
معنويت بر عملكرد سيستم ايمني نيز تاثيرگذار است. معنويت، ايمان، حضور در مكان‌هاي مذهبي عملكرد سيستم ايمني را به طريقي كه قابل سنجش باشد مانند افزايش گلبول‌هاي سفيد خون، بهبود مي بخشد. در مورد سلامت، زماني كه بدن احساس امنيت مي‌كند و در آرامش قرار دارد، سيستم عصبي قادر است آرامش خود را حفظ نموده و طبيعي باشد، بنابراين سيستم ايمني قادر است بهتر عمل كند. در واقع در اين حالت همه اعضاي بدن در مقابله با بيماري‌ها موفق‌ترند.
در نظر ما بعد سلامت معنوي بسيار فراتر از اين است و همه ابعاد ديگر سلامت را در بر ‌گرفته و تحت تاثير قرار مي‌دهد، بعد پيشگيري ناشي از سلامت معنوي بسيار مهم است و معتقد هستيم كساني ‌كه سلامت معنوي دارند به خوبي مي‌توانند در پيشگيري بيماري‌هاي جسمي، رواني و اجتماعي موفق باشند. در بحث سبك زندگي ابعاد معنوي نقش به سزايي دارد. افرادي كه داراي ارتباط مطلوب با خدا، خود و ديگران هستند از سلامت معنوي بيشتري برخوردارند و نه تنها داراي سلامت روحي، رواني و جسمي هستند بلكه بهتر از ديگران بيماري و سالمندي را تحمل مي‌كنند.تاثير ايمان و عمل صالح در سلامت روان و به دنبال آن سلامت جسم در آموزه هاي ديني فراوان به چشم مي خورد.
"الْحَمْدُلِلَّهِ الَّذِى أَنزَلَ عَلَى‏ عَبْدِهِ الْكِتاَبَ وَ لَمْ يَجْعَل لَّهُ عِوَجاً" (كهف آيه1) در تفسير نور ذيل همين آيه مي خوانيم: بندگى خدا، زمينه‏ ساز دريافت كمالات معنوى است. "انزل على عبده". آرامش، شاد زيستي و سلامت رواني انسان از نتايج رسيدن به كمالات معنوي است كه با توجه به آموزه هاي ديني در سايه عبادت و ارتباط با خداوند تأمين مي شود. بسياري از افرادي كه دچار پوچ گرايي مي شوند به دليل آن است كه تفسير و تبين رضايت بخشي از حيات و هدف زندگي خود نداشته اند و به همين دليل شناخت هدف زندگي به منظور كسب آرامش و سلامت روان كاملا ضروري است..
براي دستيابي به مصالح دنيايي و آخرتي، اهميت تزكيه و سلامت درحوزه روان با تكيه بر معارف دين مشخص مي گردد.
برخي تحقيقات نشان مي دهد فاكتورهايي مانند اميد، باورهاي مثبت، آسايش و توانمندي كه از اعتقادات مذهبي، ارتباط با خدا و دعا بدست مي آيند اثر شفا بخش دارند و باعث بهبود مي شوند. اميد كه از معرفت و شناخت نسبت به مبدأ و معاد حاصل مى شود، اساس همه تلاش هاى مفيد و پر ثمر انسانى و نيز منشأ اصلاح امور در جامعه و رسيدن شخص به سعادت ابدى است. همان گونه كه نااميدى و قطع اميد نسبت به خدا و روز قيامت منشأ فسادها و تبه كارى ها و منتهى شدن كار انسان به شقاوت ابدى است.

حضرت على(ع) در نهج البلاغه خطبه 225 مى فرمايد: "پروردگارا! تو از هر مونسى براى دوستانت مونس ترى و از همه آن ها براى كسانى كه به تو اعتماد كنند، براى كارگزارى، آماده ترى. پروردگارا! آنان را در باطن دلشان مشاهده مى كنى و در اعماق ضميرشان بر حال آنان آگاهى و ميزان معرفت و بصيرتشان را مى دانى، رازهاى آنان نزد تو آشكار است و دل هاى آنان در فراق تو بى تاب. اگر تنهايى سبب وحشت آنان گردد، ياد تو مونس آن هاست، و اگر سختى ها بر آنان فرو ريزد، به تو پناه مى برند."
در نهايت سلامت معنوي از آن كساني است كه ارتباط آنها با خداوند، خود، ديگر افراد جامعه و با محيط كامل، مناسب و مطلوب است. وقتي كه انسان معنويت را به عنوان مسئله اصلي خود در زندگي قرار ‌دهد، هم خالق خود را مورد توجه قرار مي‌دهد و هم به خود‌باوري دست مي‌يابد و هم افكار، بينش و اعمال او تحت‌الشعاع معنويت قرار گرفته و درون او پاك مي‌‌شود. چنين فردي از سلامت معنوي برخوردار مي‌شود و مي‌تواند با افراد ديگر بهتر رفتار كند و جامعه را سالم‌تر نگاه دارد.
بدون توجه به بعد معنوي انسان، نمي‌توان جسم، روان و همين طور شخصيت اجتماعي او را شناخت و براي سلامت آن كاري كرد. در واقع دين و معنويت مي‌تواند به ارتقاي بهداشت رواني كمك كند، البته اعتقاد به مسائل معنوي و باورهاي ديني، بايد در عمق جان انسان وجود داشته باشد. آيات بررسي شده در سوره كهف و همچنين بسياري ديگر از آيات شريف قرآن مؤيد اين مطلب است كه هر كس دلش با ياد خدا محكم گردد، بدون شك از سلامت روحي و معنوي نيز برخوردار مي شود.

منبع:دانشگاه علوم پزشکی درمانی تهران