آغازِ پروژهی جنبشِ شهرِ من، نقشِ من
در شهر قدم بزنید و به آن نگاه کنید. ساختمان ها، کوچه ها، خیابان ها، میادین و سایر عناصر شهری چه حسی در شما ایجاد می کند؟ این توده ها و فضاهای شکل گرفته در شهر از دیدِ شما، صرفا لکه ای در بطن شهر هستند و یا معنای خاصی در ذهنتان القا می کند؟ آیا کلیت شهر از لحاظ بصری و کالبدی برایتان قابل درک است؟
روح حاکم بر شهر، نتیجهی حضور انسان در آن است؛ موجودی زنده با ارگانیسم زنده که در تعامل با سایر ارگانیسم های زنده ی موجود در شهر است و این ارتباط دوگانه به شکل گیری پدیده ای به عنوان احساسات زنده در شهر خواهد انجامید. احساساتی زنده که در نتیجه ی ادراک فضای شهر به وسیله ی حواس پنج گانه شکل خواهد گرفت. عناصر فضا را می بینید، می شنوید، می بویید، لمس می کنید و می چشید. فرآیندی که طی آن، به درک عمیق تری از محیط زندگی خود خواهید رسید. و چه مطلوب و زیباست در ساخت و احیای فضاهای شهری و ساختمانهای شهر، مردم نیز خود مشارکت داشته باشند و کودکانی که آیندهسازانِ کشور هستند، شهر را از همان سنین با دیدِ پاک و دقیق و موشکافانهی کودکانهشان شکل خواهند داد تا کرج در مسیرِ تبدیل به شهری دوستدارِ کودک حرکت کند که در این راه، برای تمامِ گروههای سنی و اقشارِ مختلف، مطلوب و مناسب خواهد بود.
جنبشِ "شهرِ من، نقشِ من"، که توسطِ مهندسان شهرساز البرز در دومین مراسم روز جهانی شهرسازی، در باشگاه میلاد شهرداری کرج، به مهندسان و مسئولان استان ارائه شد، راه حل و روشهایی متفاوت در خصوص سیما و منظر شهری در برداشت که به اِجمال به بیان آنها میپردازیم.
مریم خیابانی؛ پژوهشگر دورهی دکترای شهرسازی و الهه ملایی؛ کارشناس ارشد طراحی شهری راهبران این طرح و بانوان مهندس ابتسام سواریپور، مهسا گلدار، مهرناز نوروزی، مریم دودانگه و بهناز مفاخری از همکاران این طرح هستند که راهبردِ تعریفِ پروژهی طراحی در فضای شهری به کمک کاربران فضا و اهدافی چون ارتقای کیفیت زندگی شهری و سرزندگی و ارتقای حس تعلق خاطر در شهروندان را شامل میشود.
این جنبش، یک فعالیت کاملا مشارکتی است که با درگیر کردن شهروندان، جامعهی شهرسازی، مدیریت شهری، دانشگاه ها، نهاد ها و ارگان های دولتی و مردمی، سعی بر نشان دادن اهمیت نقش هر شخص حقیقی و حقوقی در آفرینش و خلق نقشی بر صورت شهر دارد. اعتقاد این جنبش بر این است که هر فرد و هر نهاد می تواند در نقشِ یک نقاش و صورتگر، خط خود را بر چهرهی شهر تصویر کند. اگر بتوان این جریان را به درستی هدایت کرد، می توان شهری آفرید که آجرهای آن توسط تک تک اعضای جامعهی مدنی شهر چیده شده است.
به منظور نشان دادن تحقق پذیری این طرح، اولین پروژه جنبش شهر من نقش من، با عنوان رنگ آمیزی جدارهی بیرونی دبستان برادران شهید جهازی معرفی شد. این پروژه که در راستای ایجاد شهر دوستدار کودک در حال انجام است، به همت جمعی از مهندسان شهرساز عضو کارگروه سیما و منظر شهری سازمان نظام مهندسی ساختمان استان البرز، همدلی و همیاری دکتر بهزاد عراقی کزاز، یاری معاونت شهرسازی و معماری و هم چنین معاونت فرهنگی و هنری شهرداری کرج، سازمان زیبا سازی شهرداری کرج، آموزش و پرورش ناحیه 3 شهر کرج، مدیریت و دانش آموزان دبستان برادران شهید جهازی و جمعی از دانشجویان دانشگاه پیام نور کرج شکل گرفته است.
در ادامه و در طی انجام مراحل طرح و اجرای پروژه، مشاوران روانشناسی کودک و هم چنین کارشناسان نقاشی به این فرآیند پیوسته اند. این پروژه در راستای اجرای یکی از اهداف جنبش شهر من، نقش من، که عبارت است از ارتقای کیفیت بصری فضای شهری، به منظور ایجاد احساس تعلق در فضا به سراغ کاربران فضا میرود که در این بخش از پروژه، دانش آموزان دبستان شهید جهازی را شامل میشود. روندِ کار نیز به این صورت است که تسهیلگران با طرح سوالات مبنایی تکنیک چک لیست مکان شامل چه چیز را در شهر کرج دوست می دارید و چه چیز را دوست نمی دارید، از دانش آموزان خواستند ایده های خود را با ابزار نقاشی بیان نمایند.
طرحی که بر روی دیوار مدرسه نقش خواهد بست، بر اساس تحلیل محتوایی کمی و کیفی نقاشی های این کودکان و استفاده از الگوهای نقاشی آنها است. در واقع دیوار این مدرسه، رسانه دانش آموزان و نمادی عینی از تصویر ذهنی کودکان نسبت به شهر موجود و شهر آرمانی خود برای ثبت در خاطرهی بصری شهر کرج و یادآوری به مدیران شهری خواهد بود.
در دومین همایش روز جهانی شهرسازی، دست اندرکاران این پروژه اجرای این طرح را در آیندهی نزدیک نوید دادند. شایان ذکر است این جنبش با طرح و اجرای پروژه های جدید و همکاری شهروندان و نهاد های بیشتر به کار خود ادامه خواهد داد.
نگارنده: نسترن کیوانپور