مقبره پیر اویس
این بنا در روستای مهاباد، در 22 كیلومتری مسیر اردستان به كاشان قرار گرفته است. در این بنا قبر دو عارف بزرگ، پیر اویس و پیر بر حق دیده میشود.
نوع ساختار بنا چینهای و تقریبا از فرم اولیه آن چیزی باقی نمانده است. بخش بیرونی بنا كاملا بازسازیشده و روی گنبد نیز بتازگی كاشیكاری شده است كه متاسفانه كاشیهای جدید هم در حال ریزش هستند.
در دور بنا و اطراف چینهها، پلكانی دسترسی به گنبد بنا را فراهم میكرد. كل بنا شامل یك اتاق گنبددار و یك راهروی ورودی طاقدار است. در داخل اتاق دو قبر وجود دارد كه مربوط به پیر اویس و پیر بر حق است.
سنگ قبرهای مربوط به این عرفا از جای اصلی خود برداشته شده و به مسجد جامع اردستان منتقل شده است. در این بنا آثار كتیبه وجود دارد كه متاسفانه به سرقت رفته است و تنها محل قرارگیری آنها روی دیوار مشهود است.
مقبره میر بهاءالدین حیدر
میر بهاءالدین از سادات طباطبایی زواره است كه بسیاری از سادات طباطبایی كشور نسبشان به وی برمیگردد. روایت است در زمان تهاجم هولاكوخان مغول به زواره، تنها مكان امن منزل عرفا بود. منزل میر بهاءالدین حیدر نیز از این قاعده مستثنا نبود. دلیل آن هم احترام فراوان مغولان به عرفا بود كه این مساله ریشه در فرهنگ خرافی شدید مغولان و ترس آنها از عوامل ماوراءالطبیعه دارد.
مردم زواره تدبیری به خرج داده و همگی به خانه میر بهاءالدین پناهنده شدند و از آنجا به بیرون شهر تونلی حفر كردند و به این ترتیب جان سالم به در بردند.
بعد از این مساله مغولان خشمگین شده و میر بهاءالدین حیدر را در چاه میاندازند و او كشته میشود.
این بنا در روستای زواره از توابع اردستان و در فاصله 12 كیلومتری این شهرستان واقع شده است.
این بنا در محله حسنآباد و در شرق حسینیه بزرگ زواره قرار گرفته و كل بنا از خشت ساخته شده است. كل بنا از چهار سفرهخانه دوره صفوی، یك محوطه ورودی به مقبره و اتاق مقبره تشكیل میشود. در داخل اتاق مقبره كاملا با گچ پوشیده شده و تنها چند نمونه از خشتهای اولیه دیده میشود.
راهپلهای بنا را به پشتبام هدایت میكند كه از آجر ساخته شده و بنا دارای گنبد محقر سادهای با پوشش كاه و گل و بدون تزئینات است.
از دیگر آثار تاریخی و دیدنی اردستان میتوان به موارد زیر اشاره كرد:
مسجد جامع اردستان (سده سوم هجری)، مقبره امیر اویس (دوره صفوی)، آب انبار بزرگ بازار در میدان بازار محله كبودان، مسجد امام حسن(ع) (سده هشتم هجری)، مسجد خسرو (دوره قاجار)، مسجد دشت، آبانبارهای حاجحسن، حاج معدل و حاج میررحیم، مسجد ملایعقوب، قنات دو طبقه مون و مقبره سلطان بیگ اردستان.
منبع: jamejamonline.ir